​​​​Vind antwoord op je vraag in onze kennisbank. 600+ artikelen, geschreven door onze specialisten.​​​​

• Wat is pH?
• Het chemische aspect van pH
• De ideale pH-waarde in substraat en volle grond
• pH in de meststoffenoplossing

De pH-waarde geeft de zuurgraad van water of een substraat aan. Hoe lager de pH, hoe zuurder het water of het substraat. pH is gerelateerd aan een logaritmische waarde, die de concentratie H+ ionen in de oplossing weergeeft. In de tuinbouw speelt de pH van het gietwater of het substraat een cruciale rol bij de opname en beschikbaarheid van de voedingselementen. 

De zes hoofdelementen (stikstof, kalium, calcium, magnesium, fosfor en zwavel) en de zes sporenelementen (ijzer, mangaan, zink, borium, koper en molybdeen) hebben allen een eigen ideale pH-waarde wanneer we kijken naar de opneembaarheid en beschikbaarheid voor de wortels. Zo hebben de meeste sporenelementen een optimale beschikbaarheid bij een pH van 4,5 - 5,0. Dit terwijl veel hoofdelementen bij een pH van boven de 5 het beste opneembaar zijn. Om alle elementen in voldoende mate beschikbaar te hebben voor het gewas is een juiste pH dus heel belangrijk. Het pH van 5,2 - 5,4 wordt dan ook meest ideaal beschouwd voor een goede opneembaarheid voor de plant.
In het kort:

• De pH-waarde geeft de zuurgraad van water of een substraat aan;
• De juiste pH-waarde is belangrijk voor de opname van voedingselementen;
• Er zijn mogelijkheden om de pH in (giet)water, de meststoffenoplossing en substraten bij te sturen;
• De ideale pH-waarde is niet hetzelfde voor (giet)water, substraat- en vollegrondsteelten;
• Denk eraan dat de pH-waarde in de A-bak anders is dan in de B-bak;
• De juiste manier om de pH-waarde te meten is afhankelijk van de vloeistof of het substraat waarvan de waarde wordt gemeten. 

Voorbeeld:
Bij een pH van 7 bevat de bemonsterde oplossing 10-7mol H+ per liter = 0,0000001 mol H+. Bij een pH van 3, wat we als zuur beschouwen, bevat de oplossing 0,001 mol = 1 mmol H+/liter. Uit dit voorbeeld blijkt dat door de logaritmische schaal van de pH het verschil tussen de hoeveelheid aanwezige H+-ionen steeds kleiner wordt naarmate de pH oploopt. Het verschil in hoeveelheid H+-ionen tussen pH2 en pH3 betreft 0,01-0,001= 0,009 mol H+. Het verschil in H+-concentratie tussen pH 5 en pH 6 betreft 0,00001-0,000001 = 0,000009 mol. In dit voorbeeld pH-traject is dus weinig zuur nodig om de pH te verlagen en dus ook relatief weinig loog nodig om een pH te verhogen.

Als je bij de teelt rekening houdt met de pH-waarde, kun je het gemakkelijk bijsturen wanneer het water of substraat te zuur of te basisch is. De pH-waarde zorgt er namelijk voor dat er heel precies berekend kan worden hoe de pH omhoog of juist omlaag kan worden gebracht. Het bijsturen van de pH-waarde kan echter niet altijd op dezelfde manier. Dit is geheel afhankelijk van de vloeistof of het substraat, waarin de pH gecorrigeerd moet worden.

Wanneer er meststoffen in oplossing worden gebracht, is de pH ook cruciaal. Over het algemeen wordt er gebruik gemaakt van een A- en een B-bak om verschillende voedingsstoffen voor de plant in op te lossen. Lees ook hoe je mestbakken klaarmaakt. In de A-bak worden over het algemeen goed oplosbare meststoffen opgelost, waardoor de pH-waarde niet zo nauw luistert als bij de B-bak. Voor de A-bak is het alsnog belangrijk dat de pH-waarde altijd tussen de 4 en 6 is. Voor de B-bak mag de pH-waarde maximaal 4,5 zijn. Als de pH daarboven komt, zullen de meststoffen niet volledig oplossen en kunnen er neerslagen ontstaan.

In water kan de pH-waarde flink uiteenlopen. Dit hoeft echter geen grote consequenties te hebben, omdat pas wanneer de pH onder de 4 komt gevaar is voor directe schade aan de wortels. Echter dient het gietwater niet onder een pH van 4,8 te komen, omdat dat kan leiden tot ongewenste verzuring van het wortelmilieu. Wanneer de pH boven de 4 schommelt, is er op korte termijn vaak geen gevaar voor het gewas. Maar wanneer dit voor een langere tijd het geval is, kunnen verschillende nutriënten minder goed beschikbaar zijn voor de plant. Onze specialist schreef een artikel over hoe je de pH-waarde in water controleert.

De pH-waarde kun je op verschillende manieren meten. 

• Vollegrond
  Voor het meten van de pH in volle grond geldt: voeg één deel grond aan twee delen (demi)water toe. De pH van deze oplossing is met een normale pH meter te bepalen. Er zijn ook testen die direct in de grond meten, maar deze worden vaak alleen ter indicatie gebruikt omdat deze minder nauwkeurig zijn.
  
  
• Gietwater
  Om de pH-waarde van water te meten, kun je een pH meter gebruiken die hier geschikt voor is. In een ander artikel schreef onze specialist een stappenplan voor het meten van de pH van water.
  
  
• Meststoffenoplossing
  Wanneer de pH-waarde in de mestbak niet goed is, kan er worden aangezuurd met een aanvullende zuurregeling. Hiervoor kan salpeterzuur of fosforzuur worden gebruikt. Houd er bij het gebruik van salpeterzuur wel rekening mee dat er een extra stikstofbron aan het water wordt toegevoegd. Wanneer fosforzuur wordt gebruikt, is dit niet het geval. Echter kan fosforzuur alleen worden toegepast in de B-bak. Salpeterzuur daarentegen, kan aan beide bakken worden toegevoegd. Houd er alleen wel rekening mee dat je de dosering in de A-bak beperkt houdt met het oog op afbraak van chelaten.

Als de pH-waarde in de bak moet worden verlaagd, wordt geadviseerd om salpeterzuur te  gebruiken, ondanks het kleine beetje extra stikstof wat mee wordt gegeven.

Houd bij de keuze van een van de twee ook rekening met wat er het beste in het meststoffenschema past. Neem bij vragen of advies gerust contact op met een van onze meststoffenspecialisten van de afdeling gewasverzorging.

• Substraat
  In substraat kun je de pH meten door middel van een pH meter. In het substraat meet je ook altijd de pH van het water.

Gelukkig bestaat er de mogelijkheid om de pH-waarde te sturen. De juiste manier om dit te doen, hangt af van of de waarde moet veranderen in water, volle grond, substraat of in de meststoffenoplossing.

• Vollegrond
  In de vollegrond is het mogelijk om de pH te verhogen door extra kalk toe te voegen aan de grond. Ook kan de pH gemakkelijk worden verlaagd, door ammonium houdende meststoffen te gebruiken. Een andere, maar minder gebruikte optie om de pH bij te sturen, is door voedingswater met een hoge of lage pH toe te voegen. Deze manier wordt minder vaak toegepast, omdat dit maar een beperkte invloed op de pH-waarde heeft.  
  
  
• Water
  Bij water met een te hoog bicarbonaat gehalte dient dit bicarbonaat ‘weggezuurd’ te worden tot ongeveer 0,5 mmol HCO3. Dit is vaak het geval bij bronwater of slootwater. Daarentegen is het wel verstandig om een kleine buffer van bicarbonaat in het gietwater te hebben, om scherpe dalingen van de pH-waarde te voorkomen wanneer deze onder de 5 komt. 
  
  
• Substraat
  Als de pH van het substraat te hoog is, zijn er twee opties om dit te corrigeren. Het gemakkelijkst is om tijdelijk een lagere pH-waarde van het gietwater in te stellen. Dit werkt vaak niet afdoende door de beperking in de uiteindelijke verlaging. Let wel op dat er door de pH laag in te stellen andere problemen kunnen ontstaan, zoals een verstoorde sporenopname, wortelverbranding of in het ergste geval aantasting van de substraatstructuur. De beste optie bij een hoge pH is het inzetten van verzurende meststoffen. Denk hierbij met name aan meststoffen die ammonium bevatten.
  
  
• Meststoffenoplossing
  De meeste units zijn uitgerust met een pH regeling, die meer of minder (salpeter)zuur zal doseren. Stel je een hogere of lagere EC in dan zal er meer of minder zuur gedoseerd worden. Is de pH van het gietwater te laag, doordat het drainwater in de ontsmetter bijvoorbeeld is aangezuurd? Dan kan de pH verhoogd worden met een loog (kaliloog of kaliumbicarbonaat). Sommige units kunnen zowel ‘aanzuren’ als ‘aanlogen’. Echter hebben de meeste units slechts één optie. Je kunt dan van product wisselen. Voeg nooit loog toe aan de B-bak als de pH te laag is. Dit resulteert in neerslagen. 

Staat je antwoord er niet bij? Vul het contactformulier in en Tom de Haas neemt contact met je op. Op werkdagen zelfs binnen 24 uur. 

Hoe controleer je de pH-waarde van water?
Iedere teelt is afhankelijk van water. Geschikt water hangt af van de pH-waarde. De pH waarde geeft de zuurgraad aan van een oplossing. Maar hoe controleer je de pH in het water?

Hoe maak je mestbakken klaar?
Het klaarmaken van mestbakken vereist veel aandacht. Bij het verkeerd klaarmaken van een mestbak kunnen namelijk problemen ontstaan. In dit artikel vind je een stappenplan voor het aanmaken van de A- of de B-bak.

Welke elementen kunnen elkaar verdringen of tegenwerken?
Het gewas groeit ineens een stuk minder hard en er is ineens een roodpaarse verkleuring tussen de nerven van het blad te zien. Het bemestingsschema is op orde, maar wat kan er dan aan de hand zijn?