Alles over pH in de glastuinbouw

Geschreven door Han van der Kooij | Laatste update: 19-12-2020

• De pH-waarde geeft de zuurgraad van water of een substraat aan;
• De juiste pH-waarde is belangrijk voor de opname van voedingselementen;
• Er zijn mogelijkheden om de pH in (giet)water, de meststoffenoplossing en substraten bij te sturen;
• De ideale pH-waarde is niet hetzelfde voor (giet)water, substraat- en vollegrondsteelten;
• Denk eraan dat de pH-waarde in de A-bak anders is dan in de B-bak;
• De juiste manier om de pH-waarde te meten is afhankelijk van de vloeistof of het substraat waarvan de waarde wordt gemeten. 

Wat is pH?

De pH-waarde geeft de zuurgraad van water of een substraat aan. Hoe lager de pH, hoe zuurder het water of het substraat. pH is gerelateerd aan een logaritmische waarde, die de concentratie H+ ionen in de oplossing weergeeft. 

Het chemische aspect van pH

Voorbeeld:
Bij een pH van 7 bevat de bemonsterde oplossing 10-7mol H+ per liter = 0,0000001 mol H+. Bij een pH van 3, wat we als zuur beschouwen, bevat de oplossing 0,001 mol = 1 mmol H+/liter. Uit dit voorbeeld blijkt dat door de logaritmische schaal van de pH het verschil tussen de hoeveelheid aanwezige H+-ionen steeds kleiner wordt naarmate de pH oploopt. Het verschil in hoeveelheid H+-ionen tussen pH2 en pH3 betreft 0,01-0,001= 0,009 mol H+. Het verschil in H+-concentratie tussen pH 5 en pH 6 betreft 0,00001-0,000001 = 0,000009 mol. In dit voorbeeld pH-traject is dus weinig zuur nodig om de pH te verlagen en dus ook relatief weinig loog nodig om een pH te verhogen.

Wat is het belang van pH?

In de tuinbouw speelt de pH van het gietwater of het substraat een cruciale rol bij de opname en beschikbaarheid van de voedingselementen. De zes hoofdelementen (stikstof, kalium, calcium, magnesium, fosfor en zwavel) en de zes sporenelementen (ijzer, mangaan, zink, borium, koper en molybdeen) hebben allen een eigen ideale pH-waarde wanneer we kijken naar de opneembaarheid en beschikbaarheid voor de wortels. Zo hebben de meeste sporenelementen een optimale beschikbaarheid bij een pH van 4,5 - 5,0. Dit terwijl veel hoofdelementen bij een pH van boven de 5 het beste opneembaar zijn. Om alle elementen in voldoende mate beschikbaar te hebben voor het gewas is een juiste pH dus heel belangrijk. Het pH van 5,2 - 5,4 wordt dan ook meest ideaal beschouwd voor een goede opneembaarheid voor de plant.

Bijsturen op basis van de pH-waarde

Als je bij de teelt rekening houdt met de pH-waarde, kun je het gemakkelijk bijsturen wanneer het water of substraat te zuur of te basisch is. De pH-waarde zorgt er namelijk voor dat er heel precies berekend kan worden hoe de pH omhoog of juist omlaag kan worden gebracht. Het bijsturen van de pH-waarde kan echter niet altijd op dezelfde manier. Dit is geheel afhankelijk van de vloeistof of het substraat, waarin de pH gecorrigeerd moet worden. 

pH in substraat of volle grond

Niet alleen in het water wordt gesproken over het behouden van de juiste pH-waarde. Dit geldt ook in substraten en volle grond. In deze groeimedia kan namelijk al een basische of zure omgeving ontstaan, door een reactie van het substraat of de volle grond. Wanneer de pH te hoog of te laag is, kan dit schade toebrengen aan het wortelmilieu. 

Bekijk in de video hieronder de tips van onze specialist over het gebruik van vaste meststoffen en informatie over pH-waarde. 

De ideale pH-waarde in substraat en volle grond

In substraatteelten wordt over het algemeen een pH-waarde tussen de 5,2 en 5,8 aangeraden. Voor vollegrondsteelten geldt een pH rond de 6. Omdat de grondsoort hier vaak leidend is, moet er veelal worden gewerkt met de gegeven pH-waarde van de grond. 
Bij grond wordt niet alleen de opneembaarheid van voeding door de pH-waarde bepaald, maar ook de structuur. Bij een lage pH (lager dan 5,5) is er relatief weinig kalk (bicarbonaat) in de grond aanwezig, wat de grond gevoeliger maakt voor verslemping. Bij grondteelten hanteren we dus een hogere pH dan ideaal is voor optimale beschikbaarheid.