Het woord fyllosfeer is afgeleid van de Engelse term ‘phyllo plane’. De fyllosfeer kan eigenlijk worden omschreven als alle gedeeltes van de plant die zich boven de grond bevinden: de stam, bladeren, bloemen, vruchten en zaden. Als in de plantweerbaarheid wordt gesproken over de fyllosfeer, wordt letterlijk het blad bedoeld. Op het blad bevindt zich een heel dun laagje, dit noemen we de waslaag. In deze waslaag kan je onder andere veel micro-organismen vinden.

Zoals eerder aangegeven zijn er meerdere routes voor plantweerbaarheid, die ieder aansluiten op een andere ‘sfeer’. Naast de fyllosfeer, wat het bladoppervlak vertegenwoordigt, wordt er ook gesproken over de rhizosfeer.Met de rhizosfeer omschrijft men de bodem. Over de rhizosfeer is inmiddels meer bekend dan over de fyllosfeer. Zo is het bekend wat de rol van een gezond bodemlevenis en welke producten, schimmels en of bacteriën (zoals rhizobacteriën) het bodemleven verbeteren.

De fyllosfeer staat in direct contact met de plant en zorgt hiermee ook voor een goede balans in de gezondheid van de plant. Een gezonde fyllosfeer betekent dan ook een plant die profiteert van deze goede balans. Als er genoeg verschillende micro-organismen op de plant te vinden zijn, beschermen zij de plant door de ‘strijd’ met ziekteverwekkers aan te gaan. Zij ‘waarschuwen’ de plant als het ware voor een dreiging is. Daarnaast dient de fyllosfeer als een bron van voeding, dankzij een bepaald type bacterie wat stikstof uit de lucht bindt. 

Ook luizen, dode insecten en organismen hebben een positief effect op de plant. Deze worden namelijk afgebroken door bacteriën en schimmels die zich in de fyllosfeer bevinden. Als deze organismen genoeg zijn afgebroken, biedt dit een voordeel voor de plant. Er komen namelijk voedingsstoffen vrij, die direct door de plant kunnen worden opgenomen. Dit proces kan uiteraard de reguliere bemesting nooit vervangen, maar het kan wel als extra duwtje in de rug fungeren. Denk hierbij aan plantenstress, wat een situatie van biotische of abiotische stress kan betekenen. Hierbij wordt de opname van voedingselementen door de wortels van de plant belemmerd. 

Als de verscheidenheid in micro-organismen op de plant vermindert, kan er een onbalans in de plant ontstaan. Hier zitten een aantal nadelen aan voor het gewas.  Door onbalans is de plant namelijk vatbaarder voor ziekteverwekkers. Er is immers minder concurrentie, dus meer ingangen voor ziekteverwekkers om toe te slaan. Daarnaast kan een arm bodemleven een negatieve invloed hebben op de ademhaling en fotosynthese van een plant. 

Zoals besproken bevinden zich verschillende micro-organismen in de fyllosfeer. Met micro-organismen worden bacteriën en schimmels bedoeld, maar ook Oomyceten, virussen, eencelligen, algen en nematoden. 

De meeste bacteriën komen voor op het blad van de plant. Dit zijn voornamelijk bacteriën met pigmenten, die niet voorkomen in de bodem. Dit komt waarschijnlijk vanwege het feit dat deze pigmenten de bacteriën beschermen tegen de UV straling van de zon. Iets wat in de bodem niet nodig is. 

Er is heel veel variatie in de bacteriën die voorkomen in de fyllosfeer. Het verschilt niet alleen per plant, maar ook per seizoen. Daarom is het lastig om hier in de praktijk op te sturen. Het is vooral zaak om de omgeving op het blad zo prettig mogelijk te maken, zodat diversiteit zoveel mogelijk wordt gestimuleerd.  

De fyllosfeer van de plant kan verbeterd worden met een aantal producten. Een goed voorbeeld hiervan is Sonata, een bacillus Pumillus. Dit is een goedgekeurd biologisch fungicide, wat werkt tegen diverse schimmels.
Daarnaast worden preparaten ingezet die een selectie van gunstige bacteriën bevatten. Deze nuttige bacteriën kunnen zich huisvesten op het blad. Omdat niet elke teelt hetzelfde is en dus ook niet één aanpak voor alle teelten zal werken, kan het een goede strategie zijn om breed in te zetten. Goede biologische bestrijding met gewasbescherming wordt immers ook vaak bereikt door meerdere bestrijders te combineren. Maar ook door een “leger” klaar te zetten en deze zorgvuldig te onderhouden door deze te voeden. 

Een mogelijkheid om de fyllosfeer te voeden, is met een product wat aminozuren bevat. Dit dient als organische voedingsbron voor de micro organismen. Nadat de voeding verteerd is, wordt het beschikbaar voor de plant in de vorm van bladbemesting. Voorbeelden hiervan zijn Aminosol en Hicure. 

Let op: Ontsmetting draagt niet bij aan de diversiteit van de fyllosfeer. Ook kan ontsmetting de waslaag op het blad verminderen.

Staat je antwoord er niet bij? Vul het contactformulier in en Maarten Casteleijn neemt contact met je op. Op werkdagen zelfs binnen 24 uur.