Home > Kennisbank​​​​

Wat is de rhizosfeer?

Plantweerbaarheid is belangrijk voor een gezonde plantengroei. Ook kan er door meer aandacht aan de weerstand van de plant te schenken, worden gematigd met het gebruik van chemische middelen. Er zijn veel verschillende middelen en manieren beschikbaar om aan de plantweerbaarheid te werken. Onderdeel hiervan is een route gericht op de rhizosfeer van de plant.
Komkommerkas met rhizosfeer
Maarten Casteleijn
Productspecialist Plantweerbaarheid | 4 mei 2021 | 4 min. lezen

Wat is de rhizosfeer?

Het woord ‘rhizo’ betekent ‘wortel’ in het Grieks. Vandaar ook het logische woord rhizosfeer, wat verwijst naar de wortels van de plant. De wortelomgeving wordt niet alleen aangeduid als rhizosfeer, maar wordt ook wel eens wortelmilieu genoemd. 
In de wortelomgeving zijn verschillende micro-organismen aanwezig, die bij elkaar het bodemleven vormen. Een gezond bodemleven betekent een gevarieerd bodemleven, waarin verschillende micro-organismen, schimmels en bacteriën aanwezig zijn. Het bodemleven op orde hebben, heeft voor vele teelten een positieve werking. Maar wat doet een gezond bodemleven dan precies voor de plant?
Specialist Maarten Casteleijn beantwoordt in deze video de meest gestelde vragen over plantweerbaarheid.  

Welke ‘sferen’ zijn er nog meer? 

Er leiden in plantweerbaarheid meerdere wegen naar Rome. Zo kun je middelen inzetten die gericht zijn op de rhizosfeer, maar er zijn ook producten beschikbaar die juist gericht zijn op het blad van de plant. De bladomgeving van de plant wordt de fyllosfeer genoemd en heeft op zijn/haar eigen manier een positieve werking op het gewas. Benieuwd hoe de fyllosfeer bijdraagt aan de plantweerbaarheid?

Wat heeft de rhizosfeer voor invloed op het gewas?  

Een gezonde wortelomgeving met een variëteit aan micro-organismen ondersteunt de plant in zijn gezondheid. De aanwezige micro-organismen, waaronder nuttige bacteriën en schimmels) gaan de strijd aan met ziekteverwekkende schimmels en bacteriën. 
Daarnaast heeft het bodemleven een positieve invloed op het vrijmaken van voedingsstoffen in de bodem. In ruil daarvoor staat de plant suiker af, wat als voedingsbron voor het bodemleven dient.  

Welke organismen bevinden zich in de rhizosfeer?

In de rhizosfeer van een plant komen verschillende micro-organismen terug. Niet alleen schimmels, maar ook bacteriën en nematoden zijn aanwezig in de rhizosfeer. 

Niet in alle teelten of substraten komen dezelfde micro-organismen voor. Welke micro-organismen in welke mate aanwezig zijn, is afhankelijk van de teelt, maar ook van het substraat. Zo komen er in steenwolmatten weinig tot geen micro-organismen terug. In de volle grond, een mengsel met perliet, of in een kokosmat krijgt het bodemleven meer ruimte en mogelijkheden om zich tot een gezonde variëteit te ontwikkelen. 

Hoe natuurlijker het substraat is en hoe meer organische stof het bevat, hoe hoger de activiteit van het bodemleven. Hoe actiever de micro-organismen in het bodemleven zijn, hoe beter de bodemweerbaarheid.
Echter, binnen elk type substraat zijn chemische, fysische en biologische factoren, die het bodemleven positief of negatief beïnvloeden. De factoren die een belangrijke rol spelen in het substraat zijn:    

Organische stofgehalte

Het organische stofgehalte in de bodem is afkomstig van planten en micro-organismen. Het wordt geleverd door de plantenwortels en bladeren. Het organische stofgehalte draagt bij aan de voeding, maar is ook het ‘huis’ van het bodemleven. Dit ‘huis’ bestaat dan ook uit alles wat een koolstofbron heeft. Hoe hoger het gehalte aan organische stof is, hoe beter de waterhuishouding in de bodem. Dit betekent een betere buffering van voedingsnutriënten. Bij een laag gehalte aan organische stof, is het advies om het langzaam te verhogen. Dit kan door het gebruik van houtvezel, waarbij wel rekening dient te worden gehouden met het feit dat dit stikstof in de bodem kan vastleggen. Als je hier geen rekening mee houdt, kan er een tekort ontstaan aan stikstof.

pH-waarde

De pH-waarde van het substraat is belangrijk voor de aanwezigheid van micro-organismen in de rhizosfeer. De twee uitersten van de pH-waarde zijn zuur (pH lager dan 7 en dus een hoge zuurgraad) of basisch (pH hoger dan 7 en dus een lage zuurgraad). Bij een neutrale of basische grond zien we de meeste bacteriën. Bij een zure grond, waarbij de pH-waarde onder de 5,5 ligt, overheersen de schimmels juist. Meer informatie over pH-waarde in de glastuinbouw?

Watergehalte

Het watergehalte in het substraat speelt ook een grote rol. Over het algemeen houden bacteriën namelijk van     een vochtige omgeving. Als de plant droog heeft gestaan, is daarom ook een verschuiving te zien naar ‘gram positieve’ bacteriën. Deze bacteriën vormen sporen, waardoor ze een droge periode kunnen overbruggen. Je kan dus aannemen dat ‘gram positieve bacteriën’ in de plant aanwezig zijn als noodoplossing, doordat de plant droogtestress heeft ervaren.

EC-waarde

Een hoge EC-waarde heeft over het algemeen een negatieve invloed op het bodemleven. Ondanks dat bacteriën minder snel last hebben van een hoog EC, hebben ze wel een grens. Mycorrhiza schimmels daarentegen kunnen niet leven in een substraat met een hoge EC-waarde. 

Temperatuur

De temperatuur in een substraat of in de grond is belangrijk. Het dient tenslotte als de leefomgeving van het bodemleven. De juiste temperatuur in de rhizosfeer zorgt voor een actief bodemleven, wat het gewas versterkt en een weerbare bodem als gevolg heeft. Zowel hoge als lage temperaturen verslechteren de activiteit van schimmels en bacteriën. Een temperatuur rond het vriespunt en een temperatuur boven de 40°C zal nagenoeg nooit een actief bodemleven betekenen. Bij 80°C en hoger, het punt van ontsmetting, gaan de levende organismen in de bodem zelfs dood.Maar wat is nu de juiste temperatuur om het bodemleven zoveel mogelijk te stimuleren?

Volgens onze productspecialist plantweerbaarheid is dit bij een temperatuur tussen de 20°C en 40°C.Bij de aanwezigheid van schadelijke nematoden heeft de temperatuur van het substraat maar beperkt invloed, aangezien dit hardnekkige micro-organismen zijn. Wanneer de juiste temperatuur voor het overige bodemleven wordt aangehouden en als er vleesetende schimmels aanwezig zijn, kunnen nematoden het beste worden bestreden.

Zuurstof

Alle micro-organismen hebben baat bij een hoog zuurstofgehalte. Maar hoe zorg je voor een zuurstofrijk substraat? Er zijn verschillende manieren om zuurstof in het substraat omhoog te brengen. Ten eerste krijg je gemakkelijker een zuurstofrijk substraat, bij een luchtige bodemstructuur. Hoe luchtiger de bodem, hoe zuurstofrijker de bodem is. Dit kun je creëren door bijvoorbeeld hout of perliet aan de bodem toe te voegen. Als een goede bodemstructuur al aan de orde is, kun  je werken met zuurstofrijk gietwater. Maak je gebruik van zuurstofarm gietwater, dan bestaat de kans dat hier zich nitriet in ophoopt. Dit kan leiden tot plantschade en plantenstress.

Chemie

Het gebruik van chemie is soms onvermijdelijk is. Het is belangrijk om te weten dat dit niet bijdraagt aan de ontwikkeling van een divers bodemleven. Schimmels en bacteriën kunnen chemische middelen over het algemeen niet goed verdragen. De ‘gram positieve bacteriën’ kunnen chemie beter verdragen dan andere bacteriën en schimmels, door de ‘sporenvorming’ die zij achterlaten. Ondanks dat zij er beter tegen kunnen, wordt de aanwezigheid van deze bacteriën alsnog niet gestimuleerd bij het gebruik van chemische middelen. 

Croptimize

Toekomstbestendig en weerbaar telen

Met CropTimize bieden wij telers in de bedekte tuinbouw een methode om op natuurlijke wijze het gewas te optimaliseren. Dit door de plant zelf sterker en weerbaarder te maken tegen allerlei ziekten en plagen. Niet alleen bieden wij telers de juiste kennis en handvaten om het gewas te optimaliseren, ook wordt er gekeken naar de bodem, het (kas) klimaat, de hygiëne en de voeding.

Welke producten werken op de rhizosfeer?

Er zijn verschillende producten die bijdragen aan de rhizosfeer van het gewas. Bij het gebruik van deze producten wordt het altijd aangeraden om zo vroeg mogelijk te starten. Zo wordt het jonge gewas vanaf het begin gestimuleerd in de plantweerbaarheid. 

Naast plantweerbaarheidsproducten, dragen ook organische meststoffen bij aan een goede bodemstructuur. Daarnaast is het mogelijk om de grond te ‘enten’ met bodemleven. Hiervoor zijn meerdere producten beschikbaar, zoals MooR, Compete Plus, Biota 500, Biota 900 en verschillende wormen.

Kun je aantonen dat de producten echt werken?

Er zijn verschillende manieren om te onderzoeken of een product werkt of niet:
 •    Bodemlevenmonitortest
Tegenwoordig is het mogelijk en tevens betaalbaar om een bodemleven monitor test te doen bij Eurofins. Een dergelijke test geeft inzicht in de balans van de bodem, met betrekking tot de activiteit en balans tussen gram positieve en gram negatieve schimmels. Als de activiteit van het bodemleven hoger wordt na de toepassing van een plantweerbaarheidsproduct, kun je concluderen dat het product en bodemleven ‘aanslaat’ in de rhizosfeer. 

    Drogestofmeting
Door middel van een droge stof meting is aan te tonen dat er na het gebruik van een plantweerbaarheidsproduct meer voedingsstoffen in de plant te vinden zijn. Voor een duidelijker beeld en een beter sluitende conclusie, kan het gecombineerd worden met een bodemanalyse. 

    Bodemanalyse
Met een bodemanalyse krijg je inzicht in de voorraadvoeding in de bodem. 
De bodem gebonden ziektedruk kan lager worden wanneer de structuur beter is en er een goede diversiteit aan bodemleven is. Denk hierbij aan aaltjes. Als de uitval van planten, als het gewas dood gaat of afgekeurd wordt bij de veiling, afneemt en het bodemleven aantoonbaar toeneemt, is een correlatie tussen die twee voor de hand liggend. 

Let op: niet elk product is geschikt voor elk gewas. Neem bij vragen contact op met de productspecialist.
Gerelateerde producten
Contactformulier
Staat je antwoord er niet bij? Vul het contactformulier in en Maarten Casteleijn neemt contact met je op. Op werkdagen zelfs binnen 24 uur. 

Wat is de rhizosfeer?

Plantweerbaarheid is belangrijk voor een gezonde plantengroei. Ook kan er door meer aandacht aan de weerstand van de plant te schenken, worden gematigd met het gebruik van chemische middelen. Er zijn veel verschillende middelen en manieren beschikbaar om aan de plantweerbaarheid te werken. Onderdeel hiervan is een route gericht op de rhizosfeer van de plant.
Zoek in de Kennisbank
Vind antwoord op je vraag in onze kennisbank. 600+ artikelen, geschreven door onze specialisten.
Categorieën:
Productspecialist Maarten Casteleijn
Maarten Casteleijn
Productspecialist Plantweerbaarheid | 4 mei 2021 | 4 min. lezen
Deel dit artikel
Komkommerkas met rhizosfeer
Onderwerpen in dit artikel

Wat is de rhizosfeer?

Het woord ‘rhizo’ betekent ‘wortel’ in het Grieks. Vandaar ook het logische woord rhizosfeer, wat verwijst naar de wortels van de plant. De wortelomgeving wordt niet alleen aangeduid als rhizosfeer, maar wordt ook wel eens wortelmilieu genoemd. 
In de wortelomgeving zijn verschillende micro-organismen aanwezig, die bij elkaar het bodemleven vormen. Een gezond bodemleven betekent een gevarieerd bodemleven, waarin verschillende micro-organismen, schimmels en bacteriën aanwezig zijn. Het bodemleven op orde hebben, heeft voor vele teelten een positieve werking. Maar wat doet een gezond bodemleven dan precies voor de plant?
Specialist Maarten Casteleijn beantwoordt in deze video de meest gestelde vragen over plantweerbaarheid.  

Welke ‘sferen’ zijn er nog meer? 

Er leiden in plantweerbaarheid meerdere wegen naar Rome. Zo kun je middelen inzetten die gericht zijn op de rhizosfeer, maar er zijn ook producten beschikbaar die juist gericht zijn op het blad van de plant. De bladomgeving van de plant wordt de fyllosfeer genoemd en heeft op zijn/haar eigen manier een positieve werking op het gewas. Benieuwd hoe de fyllosfeer bijdraagt aan de plantweerbaarheid?

Wat heeft de rhizosfeer voor invloed op het gewas?  

Een gezonde wortelomgeving met een variëteit aan micro-organismen ondersteunt de plant in zijn gezondheid. De aanwezige micro-organismen, waaronder nuttige bacteriën en schimmels) gaan de strijd aan met ziekteverwekkende schimmels en bacteriën. 
Daarnaast heeft het bodemleven een positieve invloed op het vrijmaken van voedingsstoffen in de bodem. In ruil daarvoor staat de plant suiker af, wat als voedingsbron voor het bodemleven dient.  

Welke organismen bevinden zich in de rhizosfeer?

In de rhizosfeer van een plant komen verschillende micro-organismen terug. Niet alleen schimmels, maar ook bacteriën en nematoden zijn aanwezig in de rhizosfeer. 

Niet in alle teelten of substraten komen dezelfde micro-organismen voor. Welke micro-organismen in welke mate aanwezig zijn, is afhankelijk van de teelt, maar ook van het substraat. Zo komen er in steenwolmatten weinig tot geen micro-organismen terug. In de volle grond, een mengsel met perliet, of in een kokosmat krijgt het bodemleven meer ruimte en mogelijkheden om zich tot een gezonde variëteit te ontwikkelen. 

Hoe natuurlijker het substraat is en hoe meer organische stof het bevat, hoe hoger de activiteit van het bodemleven. Hoe actiever de micro-organismen in het bodemleven zijn, hoe beter de bodemweerbaarheid.
Echter, binnen elk type substraat zijn chemische, fysische en biologische factoren, die het bodemleven positief of negatief beïnvloeden. De factoren die een belangrijke rol spelen in het substraat zijn:    

Organische stofgehalte

Het organische stofgehalte in de bodem is afkomstig van planten en micro-organismen. Het wordt geleverd door de plantenwortels en bladeren. Het organische stofgehalte draagt bij aan de voeding, maar is ook het ‘huis’ van het bodemleven. Dit ‘huis’ bestaat dan ook uit alles wat een koolstofbron heeft. Hoe hoger het gehalte aan organische stof is, hoe beter de waterhuishouding in de bodem. Dit betekent een betere buffering van voedingsnutriënten. Bij een laag gehalte aan organische stof, is het advies om het langzaam te verhogen. Dit kan door het gebruik van houtvezel, waarbij wel rekening dient te worden gehouden met het feit dat dit stikstof in de bodem kan vastleggen. Als je hier geen rekening mee houdt, kan er een tekort ontstaan aan stikstof.

pH-waarde

De pH-waarde van het substraat is belangrijk voor de aanwezigheid van micro-organismen in de rhizosfeer. De twee uitersten van de pH-waarde zijn zuur (pH lager dan 7 en dus een hoge zuurgraad) of basisch (pH hoger dan 7 en dus een lage zuurgraad). Bij een neutrale of basische grond zien we de meeste bacteriën. Bij een zure grond, waarbij de pH-waarde onder de 5,5 ligt, overheersen de schimmels juist. Meer informatie over pH-waarde in de glastuinbouw?

Watergehalte

Het watergehalte in het substraat speelt ook een grote rol. Over het algemeen houden bacteriën namelijk van     een vochtige omgeving. Als de plant droog heeft gestaan, is daarom ook een verschuiving te zien naar ‘gram positieve’ bacteriën. Deze bacteriën vormen sporen, waardoor ze een droge periode kunnen overbruggen. Je kan dus aannemen dat ‘gram positieve bacteriën’ in de plant aanwezig zijn als noodoplossing, doordat de plant droogtestress heeft ervaren.

EC-waarde

Een hoge EC-waarde heeft over het algemeen een negatieve invloed op het bodemleven. Ondanks dat bacteriën minder snel last hebben van een hoog EC, hebben ze wel een grens. Mycorrhiza schimmels daarentegen kunnen niet leven in een substraat met een hoge EC-waarde. 

Temperatuur

De temperatuur in een substraat of in de grond is belangrijk. Het dient tenslotte als de leefomgeving van het bodemleven. De juiste temperatuur in de rhizosfeer zorgt voor een actief bodemleven, wat het gewas versterkt en een weerbare bodem als gevolg heeft. Zowel hoge als lage temperaturen verslechteren de activiteit van schimmels en bacteriën. Een temperatuur rond het vriespunt en een temperatuur boven de 40°C zal nagenoeg nooit een actief bodemleven betekenen. Bij 80°C en hoger, het punt van ontsmetting, gaan de levende organismen in de bodem zelfs dood.Maar wat is nu de juiste temperatuur om het bodemleven zoveel mogelijk te stimuleren?

Volgens onze productspecialist plantweerbaarheid is dit bij een temperatuur tussen de 20°C en 40°C.Bij de aanwezigheid van schadelijke nematoden heeft de temperatuur van het substraat maar beperkt invloed, aangezien dit hardnekkige micro-organismen zijn. Wanneer de juiste temperatuur voor het overige bodemleven wordt aangehouden en als er vleesetende schimmels aanwezig zijn, kunnen nematoden het beste worden bestreden.

Zuurstof

Alle micro-organismen hebben baat bij een hoog zuurstofgehalte. Maar hoe zorg je voor een zuurstofrijk substraat? Er zijn verschillende manieren om zuurstof in het substraat omhoog te brengen. Ten eerste krijg je gemakkelijker een zuurstofrijk substraat, bij een luchtige bodemstructuur. Hoe luchtiger de bodem, hoe zuurstofrijker de bodem is. Dit kun je creëren door bijvoorbeeld hout of perliet aan de bodem toe te voegen. Als een goede bodemstructuur al aan de orde is, kun  je werken met zuurstofrijk gietwater. Maak je gebruik van zuurstofarm gietwater, dan bestaat de kans dat hier zich nitriet in ophoopt. Dit kan leiden tot plantschade en plantenstress.

Chemie

Het gebruik van chemie is soms onvermijdelijk is. Het is belangrijk om te weten dat dit niet bijdraagt aan de ontwikkeling van een divers bodemleven. Schimmels en bacteriën kunnen chemische middelen over het algemeen niet goed verdragen. De ‘gram positieve bacteriën’ kunnen chemie beter verdragen dan andere bacteriën en schimmels, door de ‘sporenvorming’ die zij achterlaten. Ondanks dat zij er beter tegen kunnen, wordt de aanwezigheid van deze bacteriën alsnog niet gestimuleerd bij het gebruik van chemische middelen. 

Croptimize

Toekomstbestendig en weerbaar telen

Met CropTimize bieden wij telers in de bedekte tuinbouw een methode om op natuurlijke wijze het gewas te optimaliseren. Dit door de plant zelf sterker en weerbaarder te maken tegen allerlei ziekten en plagen. Niet alleen bieden wij telers de juiste kennis en handvaten om het gewas te optimaliseren, ook wordt er gekeken naar de bodem, het (kas) klimaat, de hygiëne en de voeding.

Welke producten werken op de rhizosfeer?

Er zijn verschillende producten die bijdragen aan de rhizosfeer van het gewas. Bij het gebruik van deze producten wordt het altijd aangeraden om zo vroeg mogelijk te starten. Zo wordt het jonge gewas vanaf het begin gestimuleerd in de plantweerbaarheid. 

Naast plantweerbaarheidsproducten, dragen ook organische meststoffen bij aan een goede bodemstructuur. Daarnaast is het mogelijk om de grond te ‘enten’ met bodemleven. Hiervoor zijn meerdere producten beschikbaar, zoals MooR, Compete Plus, Biota 500, Biota 900 en verschillende wormen.

Kun je aantonen dat de producten echt werken?

Er zijn verschillende manieren om te onderzoeken of een product werkt of niet:
 •    Bodemlevenmonitortest
Tegenwoordig is het mogelijk en tevens betaalbaar om een bodemleven monitor test te doen bij Eurofins. Een dergelijke test geeft inzicht in de balans van de bodem, met betrekking tot de activiteit en balans tussen gram positieve en gram negatieve schimmels. Als de activiteit van het bodemleven hoger wordt na de toepassing van een plantweerbaarheidsproduct, kun je concluderen dat het product en bodemleven ‘aanslaat’ in de rhizosfeer. 

    Drogestofmeting
Door middel van een droge stof meting is aan te tonen dat er na het gebruik van een plantweerbaarheidsproduct meer voedingsstoffen in de plant te vinden zijn. Voor een duidelijker beeld en een beter sluitende conclusie, kan het gecombineerd worden met een bodemanalyse. 

    Bodemanalyse
Met een bodemanalyse krijg je inzicht in de voorraadvoeding in de bodem. 
De bodem gebonden ziektedruk kan lager worden wanneer de structuur beter is en er een goede diversiteit aan bodemleven is. Denk hierbij aan aaltjes. Als de uitval van planten, als het gewas dood gaat of afgekeurd wordt bij de veiling, afneemt en het bodemleven aantoonbaar toeneemt, is een correlatie tussen die twee voor de hand liggend. 

Let op: niet elk product is geschikt voor elk gewas. Neem bij vragen contact op met de productspecialist.
Gerelateerde producten
Contactformulier
Staat je antwoord er niet bij? Vul het contactformulier in en Maarten Casteleijn neemt contact met je op. Op werkdagen zelfs binnen 24 uur. 
Productspecialist Maarten Casteleijn
Ook interessant voor jou
Wat is de fyllosfeer?
Het woord fyllosfeer is afgeleid van de Engelse term ‘phyllo plane’. De fyllosfeer kan eigenlijk worden omschreven als alle gedeeltes van de plant die zich boven de grond bevinden.

Waarom een goed bodemleven belangrijk is voor de teelt
Het bodemleven is van groot belang bij de teelt van groente- en sierteeltgewassen. Wat er onder de grond gebeurt, heeft namelijk effect op het bovengrondse groeiproces.
Plantengroei bevorderen met behulp van rhizobacteriën
De inzet van rhizobacteriën bij diverse teelten kan de plantengroei stimuleren. Deze wortelbacteriën beschermen de plant onder andere tegen ziekteverwekkers en stikstofbinding.