Shop 
Kennisbank Gewasverzorging Plantweerbaarheid Wat voor soorten stress kan een plant ervaren?Wat voor soorten stress kan een plant ervaren?
Geschreven door Maarten Casteleijn | Laatste update: 21-08-2020
Stress is iets wat vaak voorkomt bij mensen en niet goed voor je is. Maar geldt hetzelfde voor planten? Ook het gewas kan stress ervaren door verschillende oorzaken, wat negatieve gevolgen kan hebben. Maar welke soorten stress kan een plant ervaren, wat zijn de gevolgen en hoe kan je stress herkennen? Dit zijn belangrijke vragen om jezelf te stellen, om de plant vervolgens zo weerbaar mogelijk te maken tegen alle vormen van stress.
Wat is stress bij planten?
Planten kunnen stress ervaren door veel verschillende externe factoren. Factoren die zorgen dat de groei, de vrucht of bloem en de overlevingskans van de plant negatief kunnen worden beïnvloed.
Maar kunnen we stellen dat stress slecht is voor een plant?
Volgens productspecialist Maarten Casteleijn niet. “Wanneer een plant blootgesteld wordt aan stress, zal hij zijn energie besteden aan het oplossen van het ‘probleem’. Eén van de oplossingen waar de plant zijn energie aan zal besteden, is het aanmaken van secundaire metabolieten, welke stress tegengaan. In die zin is stress dus niet per definitie slecht voor een plant. Men moet er alleen rekening mee houden dat er wel een deel van de energie van de plant wordt verbruikt.”
Wanneer een plant stress ervaart, is het dus niet gezegd dat er acuut zichtbaar schade ontstaat in de plant. Wel is het belangrijk om te weten welke factoren stress kunnen veroorzaken in het gewas, om het zoveel mogelijk te voorkomen. Maar eerst, hoe herken je eigenlijk stress in het gewas?
Hoe uit stress zich in de plant?
Planten reageren allemaal anders op stress. Dit kan zelfs verschillen per teeltstrategie en vorm van stress.
Ook is het afhankelijk van de natuurlijke afweer van de plant. Als deze afweer beter is, kan de plant meer stoffen aanmaken om zichzelf te weren tegen stress.
Een voorbeeld hiervan is wanneer een plant is aangeprikt door één of meerdere bladluizen. Als dit het geval is en de plantweerbaarheid op orde is, zet de plant zijn salicylzuurroute aan. Door deze stof als het ware in de plant te activeren, wordt de plant onaantrekkelijker gemaakt voor een bladluis. Los van dat deze stof een “indringer” kan afschrikken, heeft het ook effect op de rest van de natuurlijke vijanden. Door de ‘geurstof’ die vrij komt, weten zij dat de plant hulp kan gebruiken.
Welke soorten stress zijn er?
- Biotische stress
Biotische stress wordt bij planten veroorzaakt door levende organismen. Hierin spelen verschillende ziekteverwekkers als schimmels, bacteriën en virussen een rol. Een plant kan bovengronds biotische stress ervaren door bijvoorbeeld bladluis en meeldauw. Ondergronds kunnen wortelknobbelaaltjes of fusarium ervoor zorgen dat de plant stress krijgt.
- Abiotische stress
In tegenstelling tot biotische stress, wordt abiotische stress veroorzaakt door abiotische factoren. Dit wil zeggen ‘niet levende’ factoren. Voorbeelden hiervan zijn wind, te veel licht en een te hoog zoutgehalte in de grond. De plant kan dus zowel abiotische stress van bovengronds en ondergronds ervaren. Bovengronds kan een plant door te veel instraling, hitte of droogte abiotische stress hebben.
Een ondergrondse factor die hetzelfde effect kan hebben op de plant is een te hoog zoutgehalte, maar ook verpotten van de plant. Bij het verpotten van een plant kan namelijk schade aan de wortels ontstaan.
Hoe kan je biotische stress voorkomen?
- Natuurlijke vijanden
Er zijn verschillende natuurlijke vijanden, die kunnen worden ingezet om de balans van insecten in de teelt in orde te houden.
- Priming van de plant
Door de plant met het geschikte product of middel te behandelen, wordt de plant 'geprimed'. Dit houdt in dat de plant als het ware klaar wordt gezet voor een eventuele ‘’aanval’’. Hierdoor is de plant in staat sneller te reageren en zijn eigen afweer dus eerder in te zetten, wanneer er een bladluis het blad aanprikt.
- Bodemleven
Het bodemleven speelt een belangrijke rol voor een plant. De micro- en macro-organismen die zich hierin bevinden gaan symbiose of een mutualistische samenwerking met de plant aan. Hierdoor is de plant extra beschermd tegen aanvallen van schadelijke schimmels, bacteriën of andere micro-organismen.
Voorbeelden van micro-organismen die een positief effect hebben op de weerbaarheid van de plant zijn de mycorrhiza, rhizobacterie en trichoderma.