Home > Kennisbank​​​​

Nematoden (aaltjes) als natuurlijke vijand 

Insectparasitaire nematoden, ook wel aaltjes genoemd, komen voor in verschillende soorten. Afhankelijk van het soort, kunnen nematoden ingezet worden tegen verschillende plagen, waaronder oevervlieg, rups, trips, mineervlieg, varenrouwmug en taxuskever en andere snuitkeversoorten.
Nematoden
Kevin van Kester
Productspecialist Quality Controller | 17 maart 2022 | 4 min. lezen

Wat zijn nematoden?

Insectparasitaire nematoden zijn kleine wormachtige beestjes, oftewel parasitaire rondwormen, van ongeveer 0,6 mm groot, waardoor ze niet tot nauwelijks zichtbaar zijn met het blote oog. Nematoden zoeken na toediening actief naar de prooi en dringen deze binnen, waarna ze bacteriën afscheiden waardoor de prooi wordt gedood. Het plaaginsect sterft vervolgens binnen twee à drie dagen. Nematoden bestrijden verschillende stadia, maar geven over het algemeen toch de voorkeur aan een prooi in het larvenstadium. Ook gebruiken nematoden het plaaginsect als broedplaats en eten ze de inhoud van het plaaginsect.

Soorten nematoden

Zoals we hierboven al even noemde zijn er verschillende soorten nematoden. Naast de insectparasitaire nematoden (aaltjes) - die dus in te zetten zijn als natuurlijke bestrijder tegen plagen - bestaan er ook plantparasitaire aaltjes. Deze voeden zich niet met plaagdieren, maar juist met plantmateriaal. Het planparasitaire aaltje laat schade achter aan het gewas en behoort dan ook tot de ongewenste aaltjes in de kas. Voorbeelden van plantparasitaire aaltjes zijn het wortellesieaaltje en het wortelknobbelaaltje. Deze plagen kan je bestrijden met behulp van nematiciden.
Video: Natuurlijke vijanden | Nematoden

Vermenigvuldiging

Nematoden vermenigvuldigen zich snel en na twee tot zes weken gaat de nieuwe generatie op zoek naar nieuwe plaaginsecten. Dit vermenigvuldigingsproces blijft continu doorgaan, mits er voldoende voedsel (de plaag) beschikbaar is voor de aaltjes, oftewel net zo lang totdat de plaag uitgeroeid is. Een andere voorwaarde voor het vermenigvuldigingsproces is dat de bodemtemperatuur niet te laag mag zijn.
In de video hierboven zijn beelden van de nematoden Steinernema feltiae onder de microscoop te vinden.

Nematoden uitzetten

Bij het uitzetten van nematoden dien je te zorgen voor vochtige omstandigheden. Nematoden kun je beter niet toepassen bij zonnig weer. Ook is het belangrijk dat de (bodem)temperatuur tussen de 5 - 30°C is. Dit varieert per soort nematode wat wordt toegepast. Het uitzetten van nematoden gebeurt met behulp van spuitapparatuur. Je hebt hier overigens geen spuitlicentie voor nodig. Lees voor juiste toepassing het etiket. Tijdens de toepassing de spuitvloeistof dien je continu te roeren om bezinking van de aaltjes te voorkomen. De spuitvloeistof kan niet worden bewaard, zodra de aaltjes naar de bodem zinken sterven ze namelijk door een tekort aan zuurstof. Verschillende nematoden bestrijden diverse plagen:
  • Steinernema kraussei: deze nematoden kunnen ingezet worden ter bestrijding van taxuskever (Otiorhynchus sulcatus) en andere snuitkeversoorten zoals Otiorhynchus armadillo en Otiorchynchus sallicicola. Ze zoeken na toediening actief naar de prooi en dringen deze binnen, waarna ze bacteriën afscheiden waardoor de prooi wordt gedood.
  • Steinernema carpocapsae: deze nematoden bestrijden oevervliegen (Scatella stagnalis) en rupsen.
  • Steinernema feltiae: deze nematoden kunnen ingezet worden ter bestrijding van trips, mineervlieg, varenrouwmug en emelten.
  • Heterorhabditis bacteriophora: deze nematoden bestrijden taxuskever (Otiorhynchus sulcatus) en andere snuitkeversoorten zoals Otiorhynchus armadillo en Otiorchynchus sallicicola.
  • Phasmarhabditis californica: deze nematoden bestrijden (naakt)slakken (Gastropoda).

Een optimaal klimaat

Insectparasitaire nematoden presteren het beste in een vochtig klimaat. Zet je nematoden in voor een plaag die zich vooral in de bodem bevindt, dan is het belangrijk dat de grond of substraat vochtig gehouden wordt. Niet alleen omdat ze een vochtige bodem nodig hebben om zichzelf te kunnen voortbewegen, maar ook om te kunnen overleven. Een te lage bodemtemperatuur (<5 graden) is niet gunstig voor de aaltjes. Ze zullen deze temperaturen namelijk niet overleven. Zet je de nematoden uit voor plagen die zich voornamelijk op het blad bevinden, dan gelden er iets andere klimaatomstandigheden. Zo is een relatieve luchtvochtigheid van meer dan 75% is belangrijk en dient de temperatuur niet lager te zijn dan 10 graden of hoger dan 30 graden. Dit varieert enigszins per soort nematode wat wordt toegepast. Wil je dus optimaal profiteren van de inzet van nematoden? Zorg dan voor een goed klimaat.

In welke bodem kun je nematoden uitzetten?

Goed om te weten is dat niet elke grond even geschikt is voor het uitzetten van nematoden. Gewoon potgrond is de meest optimale grond, zolang deze vochtig wordt gehouden. Substraatmatten – vooral nieuwe - zijn minder geschikt voor de uitzet van nematoden. Dit omdat de kans aanwezig is dat ze ongewenst via het afwatersysteem worden weggevoerd. Daarnaast is een grond met een pH-waarde van 3 tot 8 en een EC-waarde tot maximaal 5 goed voor nematoden. 

Transport en opslag van nematoden

De nematoden zitten in een poeder of geleiachtige formulering verpakt en worden koel getransporteerd. Je kunt de nematoden dan ook het beste bewaren in een koele ruimte met een temperatuur van 2 - 7°C. Dit verschilt enigszins per soort. Kijk voor de bewaartemperatuur op de verpakking. Komt de temperatuur onder het vriespunt, dan sterven de nematoden door bevriezing. Je kunt de nematoden gekoeld bewaren tot de uiterste datum die op de verpakking vermeld staat. Gebruik je de nematoden na deze datum, dan is de kans aanwezig dat een deel van de nematoden niet meer leven waardoor het gewenste effect niet bereikt wordt.
Contactformulier
Staat je antwoord er niet bij? Vul het contactformulier in en Kevin van Kester neemt contact met je op. Op werkdagen zelfs binnen 24 uur. 
Ook interessant voor jou

Nematoden (aaltjes) als natuurlijke vijand 

Insectparasitaire nematoden, ook wel aaltjes genoemd, komen voor in verschillende soorten. Afhankelijk van het soort, kunnen nematoden ingezet worden tegen verschillende plagen, waaronder oevervlieg, rups, trips, mineervlieg, varenrouwmug en taxuskever en andere snuitkeversoorten.
Zoek in de Kennisbank
Vind antwoord op je vraag in onze kennisbank. 600+ artikelen, geschreven door onze specialisten.
Kevin van Kester
Kevin van Kester
Productspecialist Quality Controller | 17 maart 2022 | 4 min. lezen
Deel dit artikel

Nematoden
Onderwerpen in dit artikel

Wat zijn nematoden?

Insectparasitaire nematoden zijn kleine wormachtige beestjes, oftewel parasitaire rondwormen, van ongeveer 0,6 mm groot, waardoor ze niet tot nauwelijks zichtbaar zijn met het blote oog. Nematoden zoeken na toediening actief naar de prooi en dringen deze binnen, waarna ze bacteriën afscheiden waardoor de prooi wordt gedood. Het plaaginsect sterft vervolgens binnen twee à drie dagen. Nematoden bestrijden verschillende stadia, maar geven over het algemeen toch de voorkeur aan een prooi in het larvenstadium. Ook gebruiken nematoden het plaaginsect als broedplaats en eten ze de inhoud van het plaaginsect.

Soorten nematoden

Zoals we hierboven al even noemde zijn er verschillende soorten nematoden. Naast de insectparasitaire nematoden (aaltjes) - die dus in te zetten zijn als natuurlijke bestrijder tegen plagen - bestaan er ook plantparasitaire aaltjes. Deze voeden zich niet met plaagdieren, maar juist met plantmateriaal. Het planparasitaire aaltje laat schade achter aan het gewas en behoort dan ook tot de ongewenste aaltjes in de kas. Voorbeelden van plantparasitaire aaltjes zijn het wortellesieaaltje en het wortelknobbelaaltje. Deze plagen kan je bestrijden met behulp van nematiciden.
Video: Natuurlijke vijanden | Nematoden

Vermenigvuldiging

Nematoden vermenigvuldigen zich snel en na twee tot zes weken gaat de nieuwe generatie op zoek naar nieuwe plaaginsecten. Dit vermenigvuldigingsproces blijft continu doorgaan, mits er voldoende voedsel (de plaag) beschikbaar is voor de aaltjes, oftewel net zo lang totdat de plaag uitgeroeid is. Een andere voorwaarde voor het vermenigvuldigingsproces is dat de bodemtemperatuur niet te laag mag zijn.
In de video hierboven zijn beelden van de nematoden Steinernema feltiae onder de microscoop te vinden. 

Nematoden uitzetten

Bij het uitzetten van nematoden dien je te zorgen voor vochtige omstandigheden. Nematoden kun je beter niet toepassen bij zonnig weer. Ook is het belangrijk dat de (bodem)temperatuur tussen de 5 - 30°C is. Dit varieert per soort nematode wat wordt toegepast. Het uitzetten van nematoden gebeurt met behulp van spuitapparatuur. Je hebt hier overigens geen spuitlicentie voor nodig. Lees voor juiste toepassing het etiket. Tijdens de toepassing de spuitvloeistof dien je continu te roeren om bezinking van de aaltjes te voorkomen. De spuitvloeistof kan niet worden bewaard, zodra de aaltjes naar de bodem zinken sterven ze namelijk door een tekort aan zuurstof. Verschillende nematoden bestrijden diverse plagen:
  • Steinernema kraussei: deze nematoden kunnen ingezet worden ter bestrijding van taxuskever (Otiorhynchus sulcatus) en andere snuitkeversoorten zoals Otiorhynchus armadillo en Otiorchynchus sallicicola. Ze zoeken na toediening actief naar de prooi en dringen deze binnen, waarna ze bacteriën afscheiden waardoor de prooi wordt gedood.
  • Steinernema carpocapsae: deze nematoden bestrijden oevervliegen (Scatella stagnalis) en rupsen.
  • Steinernema feltiae: deze nematoden kunnen ingezet worden ter bestrijding van trips, mineervlieg, varenrouwmug en emelten.
  • Heterorhabditis bacteriophora: deze nematoden bestrijden taxuskever (Otiorhynchus sulcatus) en andere snuitkeversoorten zoals Otiorhynchus armadillo en Otiorchynchus sallicicola.
  • Phasmarhabditis californica: deze nematoden bestrijden (naakt)slakken (Gastropoda).

Een optimaal klimaat

Insectparasitaire nematoden presteren het beste in een vochtig klimaat. Zet je nematoden in voor een plaag die zich vooral in de bodem bevindt, dan is het belangrijk dat de grond of substraat vochtig gehouden wordt. Niet alleen omdat ze een vochtige bodem nodig hebben om zichzelf te kunnen voortbewegen, maar ook om te kunnen overleven. Een te lage bodemtemperatuur (<5 graden) is niet gunstig voor de aaltjes. Ze zullen deze temperaturen namelijk niet overleven. Zet je de nematoden uit voor plagen die zich voornamelijk op het blad bevinden, dan gelden er iets andere klimaatomstandigheden. Zo is een relatieve luchtvochtigheid van meer dan 75% is belangrijk en dient de temperatuur niet lager te zijn dan 10 graden of hoger dan 30 graden. Dit varieert enigszins per soort nematode wat wordt toegepast. Wil je dus optimaal profiteren van de inzet van nematoden? Zorg dan voor een goed klimaat.

In welke bodem kun je nematoden uitzetten?

Goed om te weten is dat niet elke grond even geschikt is voor het uitzetten van nematoden. Gewoon potgrond is de meest optimale grond, zolang deze vochtig wordt gehouden. Substraatmatten – vooral nieuwe - zijn minder geschikt voor de uitzet van nematoden. Dit omdat de kans aanwezig is dat ze ongewenst via het afwatersysteem worden weggevoerd. Daarnaast is een grond met een pH-waarde van 3 tot 8 en een EC-waarde tot maximaal 5 goed voor nematoden.

Transport en opslag van nematoden

De nematoden zitten in een poeder of geleiachtige formulering verpakt en worden koel getransporteerd. Je kunt de nematoden dan ook het beste bewaren in een koele ruimte met een temperatuur van 2 - 7°C. Dit verschilt enigszins per soort. Kijk voor de bewaartemperatuur op de verpakking. Komt de temperatuur onder het vriespunt, dan sterven de nematoden door bevriezing. Je kunt de nematoden gekoeld bewaren tot de uiterste datum die op de verpakking vermeld staat. Gebruik je de nematoden na deze datum, dan is de kans aanwezig dat een deel van de nematoden niet meer leven waardoor het gewenste effect niet bereikt wordt.
Contactformulier
Staat je antwoord er niet bij? Vul het contactformulier in en Kevin van Kester neemt contact met je op. Op werkdagen zelfs binnen 24 uur. 
Kevin van Kester
Ook interessant voor jou
Wat is geïntegreerde gewasbescherming?
Veel telers kiezen voor geïntegreerde gewasbescherming, waarbij een combinatie gemaakt wordt van biologie en chemische gewasbescherming. Dit gaat het ontstaan van resistenties tegen.
Tips voor het inzetten van natuurlijke vijanden 
Bij biologische gewasbescherming heb je te maken met een levend product. Het gebruik ervan gaat daardoor anders in zijn werk dan het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Daarom geeft onze specialist een aantal tips.
Hoe vergroot je de plantweerbaarheid? 
Plantweerbaarheidsproducten zorgen ervoor dat het natuurlijke afweermechanisme van de plant versterkt, zodat de plant beter reageert op stress situaties en ziektes. Hierdoor kan je het gebruik van chemie beperken.