Home > Kennisbank​​​​

Planten kunnen stress ervaren door veel verschillende externe factoren. Dit zijn factoren die zorgen dat de groei, de vrucht of bloem en de overlevingskans van de plant negatief worden beïnvloed. 
Maar kunnen we stellen dat stress slecht is voor een plant? 

Volgens productspecialist Maarten Casteleijn niet. “Wanneer een plant blootgesteld wordt aan stress, zal hij zijn energie besteden aan het oplossen van het ‘probleem’. Eén van de oplossingen waar de plant zijn energie aan zal besteden, is het aanmaken van secundaire metabolieten, welke stress tegengaan. In die zin is stress dus niet per definitie slecht voor een plant. Men moet er alleen rekening mee houden dat er wel een deel van de energie van de plant wordt verbruikt.”

Wanneer een plant stress ervaart, is het dus niet gezegd dat er acuut zichtbaar schade ontstaat in de plant. Wel is het belangrijk om te weten welke factoren stress kunnen veroorzaken in het gewas, om het zoveel mogelijk te voorkomen. Maar eerst, hoe herken je eigenlijk stress in het gewas?

Planten reageren allemaal anders op stress. Dit kan zelfs verschillen per teeltstrategie en vorm van stress. 

Ook is het afhankelijk van de natuurlijke afweer van de plant. Als deze afweer beter is, kan de plant meer stoffen aanmaken om zichzelf te weren tegen stress. 

Een voorbeeld hiervan is wanneer een plant is aangeprikt door één of meerdere bladluizen. Als dit het geval is en de plantweerbaarheid op orde is, zet de plant zijn salicylzuurroute aan. Door deze stof in de plant te activeren, wordt de plant onaantrekkelijker gemaakt voor een bladluis. Los van dat deze stof een “indringer” kan afschrikken, heeft het ook effect op de rest van de natuurlijke vijanden. Door de ‘geurstof’ die vrij komt, weten zij dat de plant hulp kan gebruiken.  

Biotische stress wordt bij planten veroorzaakt door levende organismen. Hierin spelen verschillende ziekteverwekkers als schimmels, bacteriën en virussen een rol. Een plant kan bovengronds biotische stress ervaren door bijvoorbeeld bladluis en meeldauw. Ondergronds kunnen wortelknobbelaaltjes of fusarium ervoor zorgen dat de plant stress krijgt. 

In tegenstelling tot biotische stress, wordt abiotische stress veroorzaakt door abiotische factoren. Dit wil zeggen ‘niet levende’ factoren. Voorbeelden hiervan zijn wind, te veel licht en een te hoog zoutgehalte in de grond. De plant kan dus zowel abiotische stress van bovengronds en ondergronds ervaren. Bovengronds kan een plant door te veel instraling, hitte of droogte abiotische stress hebben.

Een ondergrondse factor die hetzelfde effect kan hebben op de plant is een te hoog zoutgehalte, maar ook verpotten van de plant. Bij het verpotten van een plant kan namelijk schade aan de wortels ontstaan.

Er zijn verschillende natuurlijke vijanden, die kunnen worden ingezet om de balans van insecten in de teelt in orde te houden.

Door de plant met het geschikte product of middel te behandelen, wordt de plant 'geprimed'. Dit houdt in dat de plant als het ware klaar wordt gezet voor een eventuele ‘’aanval’’. Hierdoor is de plant in staat sneller te reageren en zijn eigen afweer dus eerder in te zetten, wanneer er een bladluis het blad aanprikt.

Het bodemleven speelt een belangrijke rol voor een plant. De micro- en macro-organismen die zich hierin bevinden gaan symbiose of een mutualistische samenwerking met de plant aan. Hierdoor is de plant extra beschermd tegen aanvallen van schadelijke schimmels, bacteriën of andere micro-organismen.

Voorbeelden van micro-organismen die een positief effect hebben op de weerbaarheid van de plant zijn de mycorrhiza, rhizobacterie en trichoderma.

Omdat abiotische stress te maken heeft met omgevingsfactoren, is het raadzaam ten alle tijden te proberen de omgeving van de plant zoveel mogelijk te controleren. Echter, kan het gebeuren dat het niet altijd afdoende blijkt te zijn om het klimaat te controleren.

De resistentie van een plant tegen stress, kan in de basis al zoveel mogelijk worden ingeperkt door ervoor te zorgen dat het gewas optimaal en complete voeding tot zijn beschikking heeft. 

Om de plant zo sterk mogelijk te maken, wordt het aangeraden om vanaf de opkweek van de plant al plantweerbaarheidsmiddelen mee te geven. Een beter uitgewortelde plant is weerbaarder tegen stressfactoren, zoals droogte.

Naast het op orde hebben van het meststoffengift aan de plant, kan er nog een “extraatje” aan het gewas worden toegediend. Dit kan bijvoorbeeld met silicium, salicylzuur, aminozuren, etc. Hierdoor zal de plantweerbaarheid verbeteren.

Er valt niet te zeggen van welke van de twee soorten stress, een plant meer ongemakken ervaart. Dit is namelijk ook heel afhankelijk van de teelt waarin de stress zich voordoet. Wel zien we welke soort stress, waar meer voorkomt. 

In buitenteelten hebben de planten namelijk meer te maken met weersomstandigheden, wat factoren van abiotische stress zijn. Daarom is het logisch dat abiotische stress meer voorkomt bij planten die buiten staan. 

In bedekte teelten zijn over het algemeen de klimaatomstandigheden beter gecontroleerd, waardoor het risico op abiotische stress lager is. Daarentegen is de kans op biotische stress wel aanwezig, waardoor in de kas vaker biotische stress zichtbaar is. 

Staat je antwoord er niet bij? Vul het contactformulier in en Maarten Casteleijn neemt contact met je op. Op werkdagen zelfs binnen 24 uur.